Lea-PU « En un quart de sègle lo rugbi, aqueste jòc d’aristocrata anglés e de parisenc fortunat, ven lo del pòble en Occitania » (Enciclopedia occitana – André Dupuy – ed. Slatkine). –Tradusit del francés.
La creacion del rugbi data del sègle XIXen, dins un pichòt vilatge d’Anglatèrra que se sona Rugby. Son creator William Web Ellis èra un jove estudiant dins lo collègi de Rubgy. Un còp, ambe sos companhons de classa, jogavan al fotbòl, e el, decidiguèt de jogar ambe las mans. Un pauc mai tard, un jorn de novembre de 1823, lo rugbi nasquèt. Aqueste espòrt vengut d’Anglatèrra implantat dempuèi d’annadas en França, va conéisser mens de celebritat que son paire lo fotbòl. Mas, lo rugbi va pauc a cha pauc ganhar lo còr dels franceses, e subretot lo còr del pòble miègjornal.
Me pausi sovent una question : Perqué lo rugbi es mai present dins lo miègjorn que dins lo demai de França ? Per ieu, èra una question d’unitat, de valor comuna e d’amor prigond per aquel espòrt. Mas aprèp qualques recèrcas podèm trapar tres explicacions, istoricas, climaticas o encara etnicas per explicar aquel implantament.
D’efièch, istoricament, la rason mai evidenta es lo fach que los angleses an occupat Aquitània al sègle XIIen. E doncas, an importat lor espòrt tot novèl, lo rugbi. Tre la debuta, aqueste espòrt foguèt practicat per la borgesia, e pauc a cha pauc, practicat pel pòble.
Aprèp, podèm veire que i a tanben d’explicacions climaticas : non non, es pas un sòmi, nòstre Sud de França ensolelhat balha de prestacions rugbisticas melhoras. D’efièch, d’especialistas estiman que lo climat, permet al rugbi d’èsser practicat l’annada tota, tant l’ivèrn coma l’estiu.
Enfin quand parli de rason etnica, parli del fach que d’en pertot, ara, lo rugbi es fòrça present mas podèm tanben veire que nòstres aujòls an benlèu adoptat aqueste espòrt perque i aviá dins la cultura miègjornala de l’epòca una valorizacion de la fòrça fisica coma dins lors jòcs tradicionals : espròvas de fòrça bascas, ajustas, piló, jòcs taurins e tan d’autras.
Fin finala, de mon costat tròbi qu’aqueste nòble espòrt, farga l’identitat de Sud de França, qu’es quicòm qu’es escrich dins nòstre patrimòni cultural miègjornal, escrich dins los nòstres esperits dempuèi de temps, que siá dins los vilatjons coma dins las vilas grandas, a la television o sul terren, amb la familha o los amics.
Sorsa : https://www.cairn.info/revue-outre-terre1-2004-3-page-261.htm
https://www.go-to-the-future.eu/fr/fiches/fiche/32
Leà Puel e la còla
Quiòc que hè part de la cultura occitana e sovent que s’i pòt enténer la lenga, las expressions a espelir. Qu’ei tanben ua disciplina de har conéisher aus nostes escolans tà çò qui ei de l’arrespècte, deu contact, de l’esperit de còla….
Bon vamp a n’aquela novèla còla e òsca per aqueles articles plan interessants ! M’atriga d’ensajar la recèpta !!!!
Pèire SELARIES