Sandrina-R Lo bearnés, lo patés, que son los noms qu’utilizan los ancians tà parlar de la lenga de casa. Aquesta lenga, que l’entenèvi, quan èri petiteta e quan hasèvi aurelha pendent las discutidas discretas de Pairbon e Mairbona. N’èra pas la lenga parlada aus mainats, totun quauques expressions que hasèvan partida deus proseis e de la vita vitanta : Non te’n des, n’ac sei pas, tira’t deu puisheu! Qu’èi cuentas, quin te va? Hè beròi! A hum!” E los repaishs familiaus qu’èran deus agradius dab un “Se canta”. Uei, qu’èi enqüèra la votz deu pairbon a las aurelhas quan l’enteni cantada… Lo temps que passè, lo pairbon que’s morí e la lenga a casa un drin dab eth.
Quan la capdèta qu’avó l’atge d’entrar a l’escòla, ua classa bilingua que s’obrí e qu’èra ua evidéncia tà jo : la hilha qu’i avèva la soa plaça. La lenga qu’ei tornada drin a drin a casa, dab la musica e las cantas bearnesas tanben. Que la balhè un ancratge a la soa tèrra, entà poder pravar e s’obrir au monde.
Quauques annadas mei tard, que hasoi professora de francés lenga estrangèra tà monde qui arribavan o qui vivèvan en França e qui non parlavan pas enqüèra lo francés. En aqueths cors que s’i parlava hèra d’arraditz, de tradicions, de cultura. Çò qui’m hasèva hrèita: plantar arraditz dens la tèrra qui èra mea. Un beròi dia, abans los 40 ans, qu’avoi ua revelacion, l’enveja e lo besonh de m’immergir dens lo gascon, la lenga, la cultura. Que decidii de vàder regenta de Calandreta. L’occitan qu’ei shens qu’ua lenga. Que soi a l’apréner e tanben a descobrir la cultura e lo patrimòni. Tot aquò que’m hè perpitar, que senteishi que soi a’m tornar enrasigar pregondament a la tèrra qui ei mea.
La lenga e la musica que tornan a casa, e quan la hilha e cantorleja “se canta”, que’n soi segura, lo pairbon que canta dab era.
Sandrina Rey e la còla.
